Taş kömürü, yer tabakasında oluştuğu tortul kayaya aittir.
İnsanlar tarafından on bin yıllar önce kullanılan en eski yakıt türlerinden biridir.
Nasıl oluşur
Taş kömürü, ağaç ile öbür bitkilerin aynı yerde biriktiği yerde oluşur, daha sonra bu büyük bitkisel ağırlık büsbütün çürümeye yetişmez.
Bunun için mükemmel bir yer var, az oksijenli bataklık.
Bu doğal kaynağın modern stoklarının başlıca kısmı, üç yüz milyon sene önce paleozoik zamanında oluşmuştur
Taş kömürü türleri ve içindekileri
Bu kaynağın içeriği ve türü yaş ve yatak derinliğine bağlıdır. En eski kayaya, yatağı 5 km kadar derinlikte bulunan antrasit kömürü aittir. Birçok karbon, biraz rutubet ve yüksek (7400 kalori/kg kadar) yanma sıcaklığı içerir.
Taş kömürü sınıflandırmanın ortasında bulunmaktadır. Yatağı kendini 3 km kadar derinlikte gösterir. Yaklaşık %12 su, %32 uçan madde ve %75’ten 95’e kadar karbon içerir. Kolayca alevlenir, iyice yanar ve rutubetin az olması sayesinde yeterince sıcaklık verir.
Linyit, bu kayanın daha genç türüne aittir. Yatağı 1000 metre kadar derinlikte bulmak mümkündür. %40’tan fazla su ve birçok uçan madde içerir. Kolayca alevlenir, iyice yanar, ama az sıcaklık verir.
Taş kömürünün yatağı
Günümüzde dünyada yaklaşık 3700 kömür havuzu vardır ve alanı tüm karanın yaklaşık %15 tutmaktadır. Bu doğal kaynağın dünya stoklarının neredeyse ¼ ABD’de bulunmakta, Rusya ikinci yerdedir, onun stokları ise dünya stoklarının %13 kaplamaktadır.
Üçüncü yerde %11 ile Çin bulunmaktadır.
Nasıl çıkarılır
Çıkarılma metodu kömürün yatak derinliğine bağlıdır. Kömürün üzerindeki katı kaya tabakası patladığında açık veya kapalı olabilir.
Nerede kullanılır
Kömür, yatağı yerin derinliğinde olan en çok kullanılan doğal kaynağı türüdür. Taş kömürü, oksijenin az olduğu koşullarda (yerin altında) hayvansal ve bitkisel naaşların yavaş yavaş sertleşmesi sayesinde birçok milyon sene önce oluşmuştur. Derin yeraltı kömür ocaklarında el ve yarı mekanik metodla çıkarılır. Taş kömürün yakıt olarak kullanılmasından başka ulusal ekonomi ve gündelik yaşamda kullanılır, şöyle ki:
- kükürt, grafit, vanadyum, naftalin, kurşun ve çinkonun elde edilmesi için;
- metalürjide demir, çelik ve dökme demirin üretiminde;
- sıvı yakıt ve külün elde edilmesi için sıvındırmadan sonra;
- benzol ve ksilolun elde edilmesi için özel işlemden sonra, daha sonra lak ve boya ürünleri, eritici ve linolyumun hazırlanmasında kullanılır.
Toplam olarak taş kömürünün kimyasal işlemi sürecinde dört yüzden fazla sanayi ürün elde edilir.
Kömürün kalitesi ne ile belirlenir
Kömürün kalitesi içindeki diğer katkı maddelerin faizi ile belirlenir. Diğer katkı maddeleri ne kadar fazlaysa, kömürün kalitesi de daha fena olur. Diğer katkı maddeleri, kömürün yanmasından sonra dışık şeklinde kalan yanmaz maddelerdir. Kömürün yatağının bulunmasına bağlı olarak içerdiği minerallerin faizi gayet farklı olur. Kömürün kalitesi içerdiği rutubet, mineral maddeleri, kül bağlantıları ve kükürt faizi ile belirlenir.
Kükürt, en olumsuz diğer maddelerden biridir. Kükürt bağlantılarının büyük faizi ile kömürün yanması zamanı havaya fazla miktarda sülfürik asitler atılır.
Bu, gelecekte bitkileri yok eden asit yağmuruna çıkarır. Kükürdün faizi %4-8’den fazla olan kömür termik ve enerji alanında kullanımı için elverişsizdir.
DG UNITED, ürünlerini asya-Pasifik bölgesi, Türkiye, Hindistan ve diğer ülkelere, teslim etmektedir.
2023 yılında 7 700 000 ton kömür içinde 7 760 000 ton kargo tüketimciye ulaştırılmıştır.